Emre ERGÜL
Ticari emlak piyasası, yüksek faiz oranları ve COVID pandemisi sonrası bir yaşam şekline dönüşen uzaktan çalışmanın altında ezilmeye devam ediyor.
İlk kez geçtiğimiz yıl alarm vermeye başlayan ABD’deki ticari emlak şirketleri, ofisleri dolduramadıkları için bankalara kredi geri ödemelerinde zorluklar yaşamaya başladı. ABD’de gayrimenkul veri sağlayıcısı ATTOM’un yayınladığı yeni bir rapora göre, mart ayında ülkede 625 ticari gayrimenkul haczi gerçekleşti. Bu rakam, şubat ayına göre yüzde 6 ve geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 117’lik bir artış demek…
Kaliforniya, mart ayında 187 mülkle en fazla ticari haciz yaşanan yer oldu. Bu, bir önceki aya göre yüzde 8’lik bir düşüşe işaret ederken, bir önceki yıla göre yüzde 405’lik çarpıcı bir artışa işaret ediyor: “Kaliforniya, Kasım 2023’te ticari hacizlerde kayda değer bir artış yaşamaya başladı, 100 vakayı aştı ve daha sonra da artmaya devam etti.” Raporu manşete çeken ve New York, Florida, Teksas ve New Jersey’de de geçen ay ticari hacizlerde kayda değer artışlar görüldüğüne dikkat çeken Amerikan Fox TV de şu yorumu yaptı: “Hacizler, yalnızca 141 mülkle rekor düşük seviyeye ulaştığı Mayıs 2020’den bu yana istikrarlı bir şekilde arttı.
O zamanlar ABD ekonomisi hâlâ COVID-19 salgınının sancıları içindeydi ve birçok kredi veren, borçlulara ayakta kalmalarına yardımcı olmak için ticari kredi vadesi teklif ediyordu. Ancak bu anlaşmaların süresi büyük ölçüde doldu ve artık ticari emlak piyasası, daha yüksek faiz oranları ve daha fazla şirketin çalışanların evden çalışmasına izin vermesi nedeniyle ofis alanına olan talebin azalması gibi bir dizi zorlukla mücadele ediyor.”
Rapor: Her 5 ofis kredisinden biri batmaya mahkum
JPMorganChase analisti Kabir Caprihan, 24 Mart tarihli raporunda ofis kredilerinin yüzde 21’inin batmaya mahkum olduğu ve borç verenlerin başarısızlık nedeniyle kredi anaparasının ortalama yüzde 41’ini kaybettiği konusunda uyardı. Caprihan, bunun bankaların ofis ipoteklerinden 38 milyar dolar kaybetmesiyle birlikte yüzde 8.6 oranında potansiyel değer kaybı yarattığını söyledi. Ancak bu kadar çok projenin başarısız olacağı ya da değer düşüşlerinin neden bu kadar dik olacağı kesin değil.
929 milyar dolarlık kredinin vadesi doluyor
ABD Mortgage Bankacıları Birliği’ne göre, yaklaşık 929 milyar dolar değerinde ticari gayrimenkul kredisinin bu yıl vadesi dolacak. Borçluların önemli ölçüde daha yüksek faiz oranlarıyla yeniden finansman yapmaktan veya mülklerini büyük bir zararla satmaktan başka seçeneği olmayabilir.Küçük ve bölgesel bankaların 20 trilyon dolarlık ticari emlak piyasasının en büyük kredi kaynağı olması ve sektörün ödenmemiş borcunun yaklaşık yüzde 80’ini elinde tutması durumu daha da karmaşık hale getiriyor.
“Bu, üzerinde uzun yıllar daha çalışacağımız bir konu”
ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, mart ayı başında yaptığı açıklamada ticari gayrimenkul sıkıntılarının muhtemelen bazı banka iflaslarına yol açacağını ancak finansal sistem için daha büyük bir tehdit oluşturmayacağını söylemişti. Kongre’de konuşan Powell, “Başta ofis ve perakende olmak üzere yüksek ticari gayrimenkul yoğunluğuna sahip bankaları ve çok etkilenen diğer bankaları belirledik” dedi ve ekledi: “Eminim ki bu, üzerinde daha uzun yıllar çalışacağımız bir sorun. Banka iflasları olacak, ama büyük bankalarda olmayacak.”
